Het project Safe Return richt zich op het bespreekbaar maken van terugkeer voor slachtoffers van
mensenhandel en slachtoffers van huiselijk geweld vanaf het eerste moment van
opvang in Nederland. Hiertoe is de methodiek Safe Future ontwikkeld, die gebaseerd
is op een krachtgerichte benadering van cliënten. Slachtoffers die terug willen
keren worden hierop voorbereid en teruggekeerde slachtoffers worden begeleid
bij hun re-integratie. Hiertoe wordt in Nigeria samengewerkt met COSUDOW en in
Bulgarije met Animus/La Strada Bulgaria. In Nederland participeren zes
opvanginstellingen (ACM/HVO Querido, PMW Rotterdam/Humanitas, Jade Zorggroep, Moviera,
Het Kopland, Blijf Groep), CoMensha, Pharos en de Stichting Religieuzen tegen
Vrouwenhandel in het Safe Return project onder penvoerderschap van de Federatie
Opvang.
Van 15 – 21 maart 2014 vindt een werkbezoek plaats naar Nigeria, waarbij o.a. de partnerorganisatie
COSUDOW wordt getraind op een krachtgerichte benadering van terugkerende
slachtoffers van mensenhandel. Daarnaast vindt een round table met
ketenpartners plaats, en individuele gesprekken met cliënten en ketenpartners.
Drie trainers van Het Kopland en HVO Querido en de projectmanager van FO zijn
hiervoor naar Nigeria gereisd.
‘A social worker is only part of your life for a short time,
your future is much longer than that.’
Zo begint de tweede trainingsdag ‘Krachtgericht werken in Nigeria’. Het is de reactie van één van de trainers op
een zuster die haar cliënt zoveel mogelijk wil beschermen en begeleiden. De
deelnemers zijn er weliswaar van overtuigd dat cliënten het zelf moeten zien te
redden, zeker in een land als Nigeria waar je weinig sociale voorzieningen
hebt, maar de praktijk is weerbarstig en de behoefte om te helpen is groot.
We gebruiken het maken van een krachteninventarisatie en
actieplannen als hulpmiddel. Dat is nog wat onwennig, de zusters zijn vaak gewend
–met de beste bedoelingen- om veel te willen overnemen van hun cliënten. De
kern van krachtgericht werken, dat de cliënt zelf haar beslissingen neemt en
dat je als hulpverlener daarin begeleidt, roept de nodige reacties op. Sommige
deelnemers denken dat dit toch echt niet gaat, als hulpverlener heb je immers
veel meer ervaring. ‘The client is in charge!’ klinkt veelvuldig door de zaal
en dit leidt soms tot grote hilariteit. Zeker als bij een rollenspel een
hulpverlener het toch weer overneemt van haar ‘cliënt’ en roept: ‘She wants to
open a supermarket, but she really should
choose another long term goal!’ De rest van de groep dient haar meteen van
repliek: ‘The client is in charge, not you!’
Het werken met de actieplannen gaat een stuk gemakkelijker
dan het maken van de krachteninventarisatie, want dat gaat over ‘doen’, de
schouders eronder zetten, en dat zit er wel ingebakken. Een grote hit is ook de
introductie van het ecogram, waarbij je in een cirkel laat zien wie er
belangrijk voor je zijn in je netwerk en hoe je deze ‘bronnen’ kunt benutten.
Dit is heel dicht bij huis en de opdracht om een ecogram over jezelf te maken
wordt met veel enthousiasme aangepakt.>
Er is ook twijfel. Eén zuster merkt op dat het allemaal mooi
en aardig is en dat ze echt veel van ons leert, maar of het nou gaat werken met
vrouwen die alleen maar ‘a good and easy life’ willen? Die gaan toch echt geen
voedselstalletje openen in Lagos, maar willen zo snel mogelijk terug naar
Europa! En hoe zit het eigenlijk met de vraag naar prostituees in Nederland,
kunnen wij daar niets aan doen? En preventie, wat doet onze overheid daar
eigenlijk aan? Grote vragen en de antwoorden zijn niet altijd eenvoudig te
geven. Wel vertellen we dat het Nederlandse Ministerie van Veiligheid en
Justitie dit project niet voor niets ondersteunt en dat wij met de methodiek
Safe Future vanaf het eerste moment van opvang het óók over terugkeer hebben,
simpelweg omdat het voor de meeste cliënten niet mogelijk zal zijn om legaal in
Nederland te blijven. En dat we de opties voor een cliënt zo duidelijk mogelijk
proberen te krijgen zijn en al vroeg kijken hoe de begeleiding in Nederland kan
aansluiten op wat er gebeurt als ze terugkeert naar Nigeria.
Wat daarbij helder wordt is dat het vaak heel lastig is om
in Nederland of een ander Europees land al tot in detail te beslissen wat de
cliënt na terugkeer gaat doen en hoeveel geld ze nodig heeft voor haar
re-integratie. Ook al bereid je het nog zo goed voor met je cliënt, ze is ook
een tijd weggeweest uit haar land en kent de lokale situatie soms niet meer zo
goed. Dit geldt zeker als ze terugkeert naar een andere stad dan waar ze
vandaan komt. Er wordt dan ook gepleit voor meer flexibiliteit in het besteden
van het re-integratiebudget: natuurlijk moet het geld goed verantwoord worden, maar
het moet ook mogelijk zijn om een plan aan te passen als bij terugkeer blijkt
dat het toch niet (helemaal) past.
In de loop van de dag wordt ook duidelijk dat de zusters
zelf soms behoorlijk overbelast zijn door het veeleisende werk met de cliënten.
Dit ontlokt één van de deelnemers de hartgrondige uitspraak: ‘This training is
all about the clients, which is good and we learn a lot from it. But what about
us, who takes care of us?!’ Intervisie, supervisie, het is allemaal geen
gesneden koek in Nigeria en veel hulpverleners hebben niet de gelegenheid om
hun ervaringen met elkaar te delen en bij te tanken. Wij vertellen kort hoe we
dit in Nederland aanpakken en het liefst willen ze hier ter plekke mee aan de
slag, maar daar is helaas geen tijd meer voor in deze korte training van twee
dagen.
Al met al merken we in de loop van deze twee dagen dat er
wel iets wordt losgemaakt in de groep. Zoals een zuster het verwoordt:
‘It’s about attitude change, it’s a new
perspective. We have to follow them, not command them, but to guide them.’
Krachtgericht werken zal zeker niet in één keer lukken in
Nigeria, en trouwens ook in Nederland hebben we daar meer tijd voor nodig gehad
dan een training van twee dagen, maar de wil om op een andere manier te werken
met de cliënten is er zeker. Na afloop van de training krijgen we van sommige deelnemers
USB-sticks in handen gedrukt, om alvast de PowerPoint presentaties van de
training te kopiëren, zodat ze zo snel mogelijk aan de slag kunnen. En wat heel
opvallend is, is dat veel deelnemers aangeven dat ze de krachtgerichte
methodiek niet alleen voor slachtoffers van mensenhandel kunnen gebruiken, maar
ook in het onderwijs aan kinderen, het
omgaan met kwetsbare families en het opbouwen van een eigen professioneel
netwerk.
Vandaag was de laatste dag van de training. Morgenochtend is
een ‘round table’ waarvan nog niet helemaal duidelijk is wie er allemaal zullen
komen (een mooi Nigeriaans lesje voor de Hollanders in ‘loslaten en vertrouwen
hebben’. Hoogstwaarschijnlijk zal NAPTIP er zijn, IOM, een vertegenwoordiger van het
Nederlands Ministerie van Buitenlandse Zaken, Caritas Nigeria en wellicht ook
de politie. Morgenmiddag hopen we een paar cliënten te spreken en donderdag
gaan we eerst naar IOM, dan naar het NAPTIP kantoor en ’s middags naar een
NAPTIP shelter. Vrijdagochtend volgt dan hopelijk nog een interview met een
cliënt en ’s middags praten we verder met COSUDOW over het Safe Return project
in de komende maanden.
Kortom, wordt vervolgd en blijf ons volgen!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten