Het project Safe Return richt zich op het bespreekbaar maken van terugkeer voor slachtoffers van mensenhandel en slachtoffers van huiselijk geweld vanaf het eerste moment van opvang in Nederland. Hiertoe is de methodiek Safe Future ontwikkeld, die gebaseerd is op een krachtgerichte benadering van cliënten. Slachtoffers die terug willen keren worden hierop voorbereid en teruggekeerde slachtoffers worden begeleid bij hun re-integratie. Hiertoe wordt in Nigeria samengewerkt met COSUDOW en in Bulgarije met Animus/La Strada Bulgaria. In Nederland participeren zes opvanginstellingen (ACM/HVO Querido, PMW Rotterdam/Humanitas, Jade Zorggroep, Moviera, Het Kopland, Blijf Groep), CoMensha, Pharos en de Stichting Religieuzen tegen Vrouwenhandel in het Safe Return project onder penvoerderschap van de Federatie Opvang.
Van 15 – 21 maart 2014 vindt een werkbezoek plaats naar Nigeria, waarbij o.a. de partnerorganisatie COSUDOW wordt getraind op een krachtgerichte benadering van terugkerende slachtoffers van mensenhandel. Daarnaast vindt een round table met ketenpartners plaats, en individuele gesprekken met cliënten en ketenpartners. Drie trainers van Het Kopland en HVO Querido en de projectmanager van FO zijn hiervoor naar Nigeria gereisd.
Op maandagochtend 9 uur kijken elf zusters in vol habijt ons afwachtend aan, evenals zeven ‘leken’ medewerkers van COSDUOW, twee maatschappelijk werksters van NAPTIP, de Nigeriaanse overheidsorganisaties tegen mensenhandel, en twee medewerksters van Caritas Nigeria. De dag ervoor zijn we, vers geland, meegenomen naar de zondagsmis waarbij de priester ons persoonlijk voorstelt aan de goed gevulde kerk als medewerksters van ‘shelters in Holland that help our women’, wat ons een hartelijk applaus oplevert.
Bij het introductierondje geven sommige zusters aan zich zorgen te maken of de training niet ‘te technisch’ zal zijn, of het allemaal niet te moeilijk zal zijn en of het wel zal aansluiten bij wat ze al doen. Wij van onze kant vinden het ook spannend of een krachtgerichte benadering ook in deze setting gaat werken. Ook verder zijn de verwachtingen hooggespannen. COSUDOW werkt onder moeilijke omstandigheden, het opvanghuis dat ze nu runnen in Lagos moet bijvoorbeeld eind maart verlaten worden voor een nieuwe, goedkopere locatie, en naast inhoudelijke training willen ze dan ook graag advies over hoe ze fondsen kunnen werven. Dat dit niet binnen het bestek van twee dagen training valt, kunnen ze gelukkig wel goed begrijpen. First things first!
Sowieso lopen hoge verwachtingen als een rode draad door
deze eerste trainingsdag en daarin verschilt de hulpverleningspraktijk in Nederland niet zoveel van die in Nigeria. Wat opvalt is dat de cliënten, zowel in Nederland als in Nigeria, hoge eisen aan de hulpverleners stellen en vaak meer verwachten dan wij hen kunnen bieden, waarbij een zuster verzucht: ‘Sometimes they think we are Mother Christmas and will provide for everything!’
Hoe ga je daar op een krachtgerichte manier mee om, hoe laat je cliënten hun
eigen verantwoordelijkheid nemen, dat zijn vragen waarmee zowel de hulpverleners in Nigeria als in Nederland worstelen. Of zoals een zuster stelt: ‘For a client returning from Germany we had a budget of 500,000 Naira [ongeveer € 2.185] for two years. For this the donor expected us to pay her rent for two years, school for her children and food and everything. And then she wants to start a supermarket, for which she has not enough money left, but it’s hard to convince her of that.’ Een levendige discussie volgt over wat je wel en niet voor je cliënt doet als hulpverlener en hoe je de cliënt zelf verantwoordelijkheid kunt laten nemen voor het weer opbouwen van haar leven na terugkeer in Nigeria.
Het benoemen van de vrouwen als ‘cliënten’ en niet als ‘victim’ of ‘survivor’ slaat ook goed aan, het ontlokt een hulpverleenster de uitspraak: ‘We need to change our mindset. Stop being a mother hen, be a guide!’ Maar lastig blijft het wel, want hulpverleners, en zeker zusters, zijn
‘geprogrammeerd’ om te willen helpen en beschermen. Wat in Nigeria ook zeker een rol speelt is dat de samenleving vrij hiërarchisch in ingedeeld en het krachtgerichte principe van ‘naast je cliënten staan’ in plaats van erboven, roept nog wel wat opgetrokken wenkbrauwen op. Vaak is het toch vanzelfsprekend dat een autoriteit, of het nu een ouder familielid is of een maatschappelijk
werker, het beter weet dan de cliënt zelf. ‘It’s for the best.’ Tegelijkertijd is het ook duidelijk dat dwang niet werkt en dat verandering uit de cliënt zelf moet komen, waarbij het ook duidelijk moet zijn dat zij zelf verantwoordelijk is om weer werk te vinden na terugkeer.
De hele dag werken we zo samen aan een krachtgerichte begeleiding van slachtoffers van mensenhandel, waarbij we steeds weer teruggrijpen op de zes basisprincipes van krachtgericht werken: dat mensen de kracht hebben om te herstellen; een focus op krachten, niet op problemen; de eigen verantwoordelijkheid van de cliënt; de werkrelatie tussen de cliënt en de hulpverlener; het werken in de eigen omgeving van de cliënt en het benutten van het eigen netwerk van de cliënt.
Het opbouwen van vertrouwen tussen hulpverlener en cliënt krijgt daarbij extra aandacht, want dit is één van de moeilijkste thema’s bij terugkeer. Of zoals een hulpverleenster het verwoordt: ‘You have to understand that your client will not trust you immediately, that she will be hostile. You will have to build her trust by being accountable and trustworthy, if you make a mistake, you will loose her. And only then she will slowly begin to show you her strenghts.’ We eindigen de dag met het opbouwen van een krachteninventarisatie van een cliënt, waarbij de deelnemers afwisselend de rol van cliënt en hulpverleenster op zich nemen. Het is nog wat onwennig en er zal zeker morgen nog hard aan verder gewerkt worden, maar we blikken terug op een goede eerste dag. En zuster Patricia Ebegbulem, de coördinator van COSUDOW, sloot af met de woorden: ‘It was very practical, not technical at all, thank you!’
Geen opmerkingen:
Een reactie posten